De weblog Alternative heeft een lovende recensie geschreven over het stuk The Bearable Ordeal of the Collapse of Certainties:

Fringe Festival: Een Avondje Met T. Martinus

Gisteravond speelde T. Martinus voor het laatst zijn Bearable Ordeal Of The Collapse Of Certainties op het Fringe Festival. Alternative was erbij, om te kijken, te luisteren, en om Quinsy Gario, zoals T. Martinus echt heet, te interviewen. De voorstelling was heel erg interessant, uitdagend en vermakelijk. De aanwezigheid van T. Martinus op de line-up van Fringe betekent dat dit festival alleen maar relevanter wordt. Lees hieronder hoe het ging.

T. Martinus, of Quinsy, is helemaal niet boos. Zelfs al zijn kolonialisme, racisme en maatschappelijke uitsluiting grote thema’s voor hem, nee, beter nog, ook al is die passie en verontwaardiging de reden dat hij ooit begon met teksten schrijven, dan nog is hij niet boos. Hij ziet de humor er ook wel van in.

I will be standing there
handed an accolade
for being thought-provokingly
late.

Quinsy voert al sinds de zomer actie tegen Zwarte Piet. Hij probeert iedereen er van te overtuigen dat de rechterhand van de Goedheilig Man racistisch is. Maar voordat je nu afhaakt omdat je bang bent dat er weer een boze zwarte man een poging gaat doen om “ons” kinderfeest te verpesten: Quinsy heeft veel meer te vertellen. Hij kwam in 2002, pas negen jaar geleden, naar Nederland. Geboren in Curacao en opgegroeid op St. Maarten, nam hij op een goede dag het vliegtuig naar Nederland omdat hij wilde studeren. Hij kwam in een gesloten maatschappij terecht, waarin hij die “ander” was en bleef. Hij stuitte op vooroordelen en misplaatste verwachtingen, preconcepties over hem als van alles behalve als mens. Hij moest zich wel uitspreken.

Na afloop legt Quinsy mij uit dat er geen verschil zit tussen zijn creativiteit en zijn boodschap. Hij vertelt hoe spoken word voor hem valt of staat bij passie. Hij heeft die visie, die drang om te vertellen, en daar begint alles mee. Anders kan je het net zo goed niet doen. Er zijn, zo zegt hij, al genoeg mensen die te weining te zeggen hebben in dit wereldje. Mensen die mooi doen met woorden. T. Martinus staat ergens voor, en als men dat niet aankan, is dat niet zijn probleem. Hij heeft het trouwens toch veel te druk om hierbij stil te staan. Deze maand is zijn bundel uitgekomen, The Bearable Ordeal Of The Collapse Of Certainties, en naast die vermaledijde Zwarte Piet-campagne komt er in november nog een bundel uit en daarna weer in februari. Daarnaast staat hij op het Hollandse Nieuwe Festival in het Amsterdamse MC-theater, met zijn nieuwe voorstelling, die een vervolg zal zijn op die van gisteravond.

De voorstelling van T. Martinus op het Fringe Festival was buitengewoon origineel. Hij kreeg, nadat hij het voorgaande jaar de Mind The Gap contest had gewonnen (hier het verslag van dit jaar), vrijelijk de ruimte om een week lang te doen wat hij wilde. Samen met Sharon Bouman, mime-artiest (zie hier), en Camie Bonger, actrice (zie hier en hier), ontwikkelde hij een voorstelling van een half uur. Gebaseerd op zijn gedichten, maar veel meer dan dat. Hij vertelt zijn verhaal, hij neemt ons mee in zijn gedachten wereld. De voorstelling is een volledige ervaring, veel meer dan alleen spoken word of toneel. Hij vindt zelf ook dat hij niet binnen een genre te vangen is. Hij vertelt me dat hij soms films maakt, of blogt, of optreedt als dichter, en dan weer op het podium staat als theater maker. Voor Fringe maakte hij een show die precies is wat je van Fringe mag verwachten.

We komen binnen in een klein kamertje in het moderne complex van jeugdherberg StayOkay in de Amsterdamse Indische Buurt. Er liggen wat kussens op de grond in het midden. Het is niet meteen duidelijk waar ik moet zitten, en of ik eigenlijk wel moet zitten. T. Martinus rent rond door de kamer, schijnbaar bezeten, in een helemaal witte outfit. Druipend van de regen ga ik op de kussens zitten, en samen met de vijf andere bezoekers (iets wat de rode draad schijnt te zijn van deze jaargang van Fringe) kijken we naar Quinsy terwijl hij op adem komt. Hij fluistert dingen in ons oor, loopt rond de kamer, dan weer zittend op stoeltjes, dan weer kruipt hij onder een tafel. Hij speelt met de kamer, want de kamer is zijn toneel. Wij zitten in zijn voorstelling, in zijn verhaal. Elke centimeter van de kamer wordt gebruikt, van de kleerhangers in de hoek tot de schaduwen op de muur. Hij neemt ons mee in het verhaal van de Antilliaan die naar Nederland komt. De buitenlandse buitenstaander die ontdekt dat de geschiedenis zonder hem is geschreven, of om hem heen:

listening in on conversations
I cannot partake in
but are a part of
like the content of parentheses

T. Martinus koppelt hele goede teksten aan een zeer creatieve benadering van theater. Het sterke aan de voorstelling is dat hij niet drammerig doet over zijn thema’s. Maar het is poignant om hem te zien spelen met zijn stem: hij is die “bezoeker” met alle sores die daarbij horen, maar hij werpt zich ook op als “spiegel” voor ons. De bezoeker en de spiegel, het subject en het object. Hij vertelt over zichzelf, maar richt zich op momenten ook rechtstreeks tot ons:

I can’t afford amnesia
because you bought me
my memories

Zijn verhaal is meeslepend. Hij komt naar Nederland en klimt uit het frame dat wij voor hem hebben bedacht. Hij groeit, met ons mee en tegen ons in. Uiteindelijk wil hij ons niet de les leren, of nou ja, misschien een beetje. Maar belangrijker is, zo vertelt hij na afloop, dat hij wil dat wij allemaal zien dat we een zijn: er is geen illegaliteit, en geen enkele noodzaak om onderscheid te maken. Maar men dient de geschiedenis te kennen, en als wij het vergeten, is hij daar, als ons “geweten” of als onze “gast”, om ons er aan te herinneren.

Zelfs als je de boodschap niet onderschrijft, of geen behoefte hebt aan een “politieke” kunst, dan nog is het werk van T. Martinus een aanrader. De constante strijd tussen die “ander” die ons een spiegel voor houdt en zijn eigen ervaringen als deel van deze maatschappij is een hele mooie premisse voor spoken word. Het werkt, en het levert prachtige teksten op.

Hij is de vloek en de zegen van onze maatschappij. “Vrees Mij Niet” laat hij ons schreeuwen, en het is priemend om te horen. T. Martinus is een intrigerende persona, al was het maar vanwege zijn passie.

Alle citaten zijn afkomstig van zijn bundel The Bearable Ordeal Of The Collapse Of Certainties.

T. Martinus is terug te vinden op NON EMPLOYEES en op TWITTER. Hij staat dus in november in het MC-theater in het Amsterdamse Westerpark.

 

(Deze recensie is geschreven door Thomas de Groot)